Inwentaryzacja gniazd bociana białego w Parku Krajobrazowym „Mierzeja Wiślana” i jego otulinie.

Data: 01-08-2012
Inwentaryzacja gniazd bociana białego w Parku Krajobrazowym „Mierzeja Wiślana” i jego otulinie. grafika
Inwentaryzacja gniazd bociana białego w Parku Krajobrazowym „Mierzeja Wiślana” i jego otulinie. grafika
Inwentaryzacja gniazd bociana białego w Parku Krajobrazowym „Mierzeja Wiślana” i jego otulinie. grafika

Bocian biały to ptak który zdecydowanie utożsamiany jest z krajobrazem rolniczym naszego kraju. Jak wskazują wyniki VI Światowego liczenia bociana ( 2004 r.), w Polsce gniazdowało 52 000 par, jest to zatem największa światowa populacja tych ptaków.

Gniazda bocianie najczęściej spotykane są w pobliżu terenów podmokłych, stąd też ptaki te upodobały sobie żuławski łąki. Potężniejące z upływem lat ptasie lokum zakładane jest blisko siedzib ludzi, czy to na drzewach, budynkach gospodarczych, a coraz częściej na czynnych słupach trakcji energetycznych, gdzie gnieździ się ponad 60% par polskiej populacji.

Pracownicy Paru Krajobrazowego „Mierzeja Wiślana” od kilku lat prowadzą monitoring gniazd bociana białego na terenie Parku i otuliny. Z uwagi na typowo leśny charakter samego Parku, poza dwoma wyjątkami gniazda bocianie zlokalizowane są na Żuławach Wiślanych. Tegoroczne liczenia wykazały obecność 47 gniazd, z których 34 zostały zajęte. W czterech z nich nie zaobserwowano ptasiego potomstwa. Chociaż w porównaniu z rokiem ubiegłym przybyły trzy gniazda, a budowa czwartego została zapoczątkowana, z badań wynika że w tym roku potomstwa doczekało się 30 par (w 2011 było ich 29). Mimo to odnotowano tyle samo bocianiąt - 71 sztuk. W trzech gniazdach zaobserwowano pojedyncze młode ptaki, w pozostałych po 2 -maksymalnie po 3 sztuki.

Z obserwacji pracowników Parku wynika, że bocian bardzo szybko reaguje na zmieniającą się dostępność zasobów pokarmowych, zależną od zmian środowiskowych. Ptaki porzuciły gniazda w rejonie gdzie wprowadzono uprawy monokulturowe wysokołanowych zbóż i przystąpiły do ich budowy w nowych miejscach, gdzie pokarm jest łatwo dostępny – w rejonie pastwisk, łąk kośnych.

Choć nikt bocianowi źle nie życzy – wszak w naszej kulturze postrzegany jest bardzo pozytywnie, a z racji swej diety, na którą składają się liczne uprzykrzone w uprawach gryzonie, ssaki owadożerne jak np. krety, duże owady jak szarańczaki i chrząszcze (ale też płazy, ryby, dżdżownice a czasami gady czy pisklęta lub jaja ptaków), jest uznawany za gatunek bardzo pożyteczny – to jednak jest gatunkiem zagrożonym (Dyrektywa Ptasia Unii Europejskiej). Powodem takiej sytuacji bociana białego jest działalność człowieka, który podporządkowuje sobie przyrodę do celów gospodarczych. W efekcie osuszania terenów podmokłych, zmiany struktury użytkowania ziemi obserwuje się zmniejszenie sukcesu lęgowego. Zmiany pokryć dachowych powodują przenoszenie się bocianów na czynne słupy energetyczne, na których dochodzi do śmiertelnych porażeń prądem. W rolnictwie - do wiązania siana i słomy - stosuje się często plastikowe sznurki, które mogą stanowić pułapkę dla bocianów.

Niekorzystne zmiany środowiskowe w wielu krajach spowodowały znaczny spadek liczebności bociana białego, a w Szwajcarii w 1950 r. doprowadziły do jego wyginięcia. Obecnie prowadzi się w tym kraju program reintrodukcji oparty na hodowli i wypuszczaniu młodych na wolność.

Bocian biały jest gatunkiem chronionym na mocy Ustawy o Ochronie Przyrody, Konwencji: Bońskiej, Berneńskiej, Ramsarskiej. W Polsce od roku 1995 jest prowadzony ogólnopolski program pt. “Ochrona bociana białego i jego siedlisk”. Głównym jego elementem jest ochrona zagrożonych gniazd bocianich oraz terenów podmokłych. Prowadzi się monitoring gniazd i obserwuje zmiany zachodzące w rozmieszczeniu i liczebności bocianów. Ochrona terenów podmokłych, oczek wodnych, wilgotnych łąk, starorzeczy itp., które są głównymi żerowiskami bociana pozwala jednocześnie zachować najcenniejsze siedliska z ciekawymi zespołami roślin i zwierząt na terenie naszego kraju.

Niedługo, w połowie sierpnia rozpoczną się odloty. Po około 5 miesiącach spędzonych w naszym gościnnym kraju ptaki rozpoczną wędrówkę na zimowiska w Afryce. Jako pierwsze odlecą te, które w danym roku nie odbywały lęgu oraz młode pokolenie bocianiąt.