Cechy żuławskiej części otuliny Parku ukształtowały się również w toku wielowiekowego rozwoju dziejowego. W przeciwieństwie do pobliskiej Mierzei była to zawsze kraina rolnicza, w której dominowało budownictwo ludowe i typowo „wiejskie”, charakterystyczne dla krajobrazu otwartego. Jej zagospodarowanie i kolonizacja związana była z koniecznością opanowania skomplikowanych stosunków wodnych. Tereny otuliny Parku, zwłaszcza w części bliższej Zalewu, zostały zagospodarowane późno, dopiero po sprowadzeniu osadników niderlandzkich w XVII, XVIII, a nawet XIX wieku. Zasadniczymi elementami krajobrazu tej części były:
- charakterystyczne budownictwo mieszkalne i gospodarcze (domy podcieniowe oraz zagrody holenderskie, w tym: charakterystyczne sposoby konstrukcji wieńcowych i zrębowych, charakterystyczne sposoby rozplanowania wnętrza budowli, charakterystyczny detal architektoniczny — w przypadku domów podcieniowych przybierał on nawet cechy stylów architektonicznych np. baroku czy klasycyzmu, co w budownictwie ludowym stanowi cechę rzadko spotykaną);
- blokowe rozłogi pól (regularne, odmierzane jak od linijki);
- szczególne typy układów przestrzennych wsi (zabudowa rozproszona, kolonijna, z charakterystycznymi układami osadniczymi w typie szeregówek, łańcuchówek, wsi ulicowych wodnych, etc.);
- lokowanie budynków na tzw. terpach (wzniesieniach osadniczych sztucznie usypanych);
- „dwugłos” zieleni wysokiej (drzewa o wyższym pokroju akcentowały drogi, drzewa niskie — głównie wierzby — rowy melioracyjne, wały i groble; zieleń z drugiej grupy pełniła rolę „pompową” – odprowadzała nadmiar wód z polderów rolniczych);
- występowanie dużej ilości wiatraków (młynów) oraz „wiatraków pompowych”;
- gęsta sieć kanałów i rowów melioracyjnych oraz związane z nimi urządzenia hydrotechniczne i drogowe.
Najbardziej znane na Żuławach są domy podcieniowe. Najwięcej (5) znajduje się w Żuławkach. Pochodzą one z okresu od 1797 do 1859 r. i reprezentują styl klasycystyczny. Wspólne dla Mierzei i Żuław są tzw. zagrody holenderskie, czyli obiekty skupiające pod jednym dachem funkcje mieszkaniowe i inwentarsko-magazynowe. Ich układ, złożony z mieszkania, obory i stodoły tworzyły trzy kształty, w zależności od rozmieszczenia poszczególnych części przypominające: linię (wzdłużny), krzyż lub kąt.
Wielką Żuławską osobliwością krajoznawczą są również cmentarze mennonickie i ewangelickie. Ich największą wartością są nagrobki. Stanowią one również charakterystyczne dominanty pięknego i bogatego drzewostanu w Krajobrazie Żuław Wiślanych.