Wielkimi krokami zbliża się wiosna, zatem dobiegły końca prace w szpalerach wierzbowych na terenie otuliny Parku Krajobrazowego „Mierzeja Wiślana”.
Od 2008 r. pracownicy Parku Krajobrazowego „Mierzeja Wiślana” realizują projekt mający na celu ochronę przyrody i krajobrazu w żuławskiej części otuliny Parku. Zmiany jakie w ostatnich dziesięcioleciach zaszły w sposobie użytkowania terenu oraz intensyfikacja gospodarki, wywołały niepokojące skutki w krajobrazie rolniczym naszego regionu. W pogoni za zwiększeniem plonów zapomniano o harmonii i równowadze, o zależnościach ekologicznych między poszczególnymi elementami krajobrazu.
W wyniku wielowiekowej gospodarki człowieka na terenie Żuław Wiślanych wykształcił się charakterystyczny krajobraz – na tej płaskiej krainie, położonej w wielu miejscach poniżej poziomu morza, królowały rowy melioracyjne obsadzone wierzbami, drogi z szpalerami m.in. lip, topól, dębów oraz grusz, jabłoni, śliw i towarzyszących im różnogatunkowymi zakrzaczeniami. Mimo iż każdy skrawek ziemi był użytkowany rolniczo, to pozostawiano wiele miejsc – dziś powiemy ostoi – gdzie schronienie znajdowała dzika przyroda. W krajobrazie powojennych Żuław wiele było jeszcze oczek wodnych otoczonych wierzbami, płytkich zagłębień oraz licznych, kilkuarowych zadrzewień, a nad rowami pochylały się wierzby. W pewnym momencie jednak zapomniano o niezwykłej roli zadrzewień śródpolnych i ich dobroczynnym wpływie na środowisko, a tym samym na człowieka. Nagle poczuliśmy ogromną siłę wiatru, gdyż na otwartych przestrzeniach zabrakło szpalerów wierzbowych, które pełniły rolę zielonych ekranów. Erozja wietrzna niszczy właściwości gleb i powoduje ich szybkie przesychanie. Zniknęły wierzby, które odpowiadają za swoisty mikroklimat Żuław – pobierając duże ilości wody z gleby, a następnie oddając ją poprzez transpirację i parowanie poprawiają wilgotność powietrza, co jak udowodniono wpływa na wcześniejsze dojrzewanie roślin. Znikające zadrzewienia, pociągnęły za sobą zubożenie różnorodności gatunkowej regionu.
O ogromnym znaczeniu zadrzewień śródpolnych, co roku przypominają pracownicy naszego Parku, zachęcając do nasadzeń tzw. żywokołów wierzbowych oraz innych rodzimych gatunków drzew i krzewów, aby odtworzyć krajobraz, który pozwoli przywrócić i zachować bogactwo przyrodnicze naszego regionu. Posadzone przez nas wierzby wymagają zabiegów pielęgnacyjnych, gdyż rosnące szybko konary w przeciągu kilkunastu lat doprowadziłyby do rozłamania pni. Zazwyczaj wystarczy, jeżeli ogławianie przeprowadzone jest co 5 lat. Jednak czasem bywa tak, że konary rosną błyskawicznie i taki zabieg trzeba przyspieszyć lub opóźnić, jeśli przyrost jest mały. Co roku, w okresie zimowym typujemy wierzby do tego zabiegu. W tym roku znalazło się właśnie kilka szpalerów, które trzeba było ogłowić szybciej. Zbiegi należy przeprowadzać u schyłku zimy, gdyż w okresie wczesnej wiosny drzewa intensywniej wydzielają soki, co pozwala na szybsze zabliźnienie oraz zabezpieczenie ran.
Wraz z nastaniem marca kończymy definitywnie wszelkiego rodzaju wycinki i zabiegi pielęgnacyjne na drzewach z dwóch głównych powodów:
- zaczął się już okres wegetacyjny roślin. Ogławiając, czy też przycinając drzewa w tym okresie narażamy je na utratę cennych dla nich składników i obniżamy ich żywotność.
- prowadząc zabiegi pielęgnacyjne w późniejszym okresie zniechęcamy ptaki do zakładania gniazd lub nawet narażamy na utratę lęgów.
Pamiętajmy! Zabiegi pielęgnacyjne drzew muszą być przeprowadzane w dozwolonym terminie, a nie w naszej „wolnej chwili”.
Wkrótce przeprowadzimy kolejne nasadzenia w naszych szpalerach i remizach – zachęcamy do pójścia w nasze ślady – wzorem wielu rolników, którzy w ostatnich latach również wygospodarowali na swoich działkach fragmenty pod zadrzewienia. Dbajmy o dobrą kondycję krajobrazu rolniczego, w którym wielu z nas mieszka i który stanowi integralną część krajobrazu Polski.
Projekt mógł zaistnieć i jest kontynuowany nadal dzięki wsparciu: WFOŚiGW w Gdańsku, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, Nadleśnictwa Elbląg, Urzędu Gminy w Sztutowie oraz mieszkańców naszego regionu, pracowników wszystkich oddziałów Pomorskiego Zespołu Parków Krajobrazowych i wielu osób, które uczestniczyły i uczestniczą w pracach w ramach projektu.
Stegna, 02 marca 2022 r.
