W dniach 27-28 czerwca 2024 nasz zespół botaniczny przeprowadził inwentaryzację lilii bulwkowatej (Lilium bulbiferum L.) na stanowiskach w otulinie Parku.
Lilię bulwkowatą objęto ochroną gatunkową w 2004 roku (obecnie jest pod ochroną ścisłą). Umieszczono ją w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin (2014) i na Polskiej Czerwonej Liście Paprotników i Roślin Kwiatowych (2016) z kategorią zagrożenia EN [gatunki bardzo wysokiego ryzyka, silnie zagrożone wyginięciem w kraju ze względu na małą populację, porozrywany, wyspowy zasięg i/lub niepokojące tempo zanikania populacji (w sensie liczebności i/lub areału)]. Uważa się, iż w Polsce naturalnie występuje tylko na górskich łąkach w Karpatach i w Kotlinie Kłodzkiej, natomiast punktowo stwierdzane stanowiska na niżu są pochodzenia antropogenicznego. Lilia ta często uprawiana jest w ogrodach ze względu na swoje walory ozdobne. Tworzy duże, pomarańczowo-brązowe kwiaty, już z daleka rzucające się w oczy – uchodzą one za największe wśród naszych rodzimych roślin kwiatowych. W Polsce nie zawiązuje nasion i pomnaża się tylko wegetatywnie, tworząc cebulkowate rozmnóżki w kątach liści, które we wrześniu odpadają od rośliny matecznej i zakorzeniają się jeszcze przed zimą. Są one łatwo roznoszone przez wodę i silniejsze wiatry.
Lilia bulwkowata rośnie na Mierzei Wiślanej tylko na odcinku ok. 2 km wzdłuż drogi nr 501 na odcinku od Junoszyna do Jantaru w pasie drogowym i w bezpośrednio sąsiadujących z nim zaroślach. Występuje punktowo z różną liczebnością (od 1 do 30 osobników). Obserwujemy ją od roku 2018. Największym i najpoważniejszym zagrożeniem są dla niej pokosy pasa drogowego, które uniemożliwiają właściwe odżywienie cebul i doprowadziły już do lokalnego wymarcia lilii w dwóch znanych nam wcześniej punktach [zabiegi wykaszania są w ostatnich trzech latach coraz bardziej intensyfikowane i na stanowiskach lilii należałoby je wykonywać ręcznie, obligatoryjnie pod nadzorem doświadczonego botanika]. Dodatkowo, częsty jest zbiór kwiatów, wynikający najczęściej z niskiej świadomości, iż jest to tak cenny gatunek. Incydentalnie obserwuje się również zgryzanie większych osobników przez sarny.
Warto wspomnieć, iż prowadzony obecnie remont drogi 501 na szczęście nie wpłynął na liczebność lokalnej populacji dzięki ostrożnemu wykonywaniu prac i niewkraczaniu na stanowiska gatunku.
W sezonie 2024 kwitnienie lilii bulwkowatej na badanych stanowiskach nastąpiło w połowie czerwca. Niestety, mimo obfitego kwitnienia i obfitej produkcji rozmnóżek, po raz pierwszy obserwowaliśmy na liliach w Jantarze chrząszcza – poskrzypkę liliową (Lilioceras lilii), która jest prawdziwym utrapieniem dla hodowców i producentów lilii. Owad ten żeruje na liściach i pąkach kwiatowych lilii, konwalii i kokoryczy, wygryzając w nich charakterystyczne dziury. W przyszłości jego występowanie na lilii bulwkowatej może okazać się problematyczne w ochronie stanowisk na Mierzei Wiślanej.
Cytowana literatura:
KAŹMIERCZAKOWA R., BLOCH-ORŁOWSKA J., CELKA Z., CWENER A., DAJDOK Z., MICHALSKA-HEJDUK D., PAWLIKOWSKI P., SZCZĘŚNIAK E., ZIARNEK K. 2016. Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków.
KAŹMIERCZAKOWA R., ZARZYCKI K., MIREK Z. (red.) 2014. Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków.
(tekst i zdjęcia: SN)
